Cagaarshow waa xaalad caafimaad oo lagu garto caabuqa beerka.
Beerku waa xubin muhiim ah oo mas’uul ka ah hawlo badan oo muhiim ah, oo ay ku jiraan sun saarista walxaha waxyeelada leh, kaydinta fiitamiinnada iyo macdanta, iyo soo saarista bileka.
Cagaarshowga waxaa sababi kara caabuqyada fayraska, isticmaalka xad dhaafka ah ee khamriga, daawooyinka qaarkood, iyo xaalado kale oo caafimaad.
Maqaalkani waxa uu si qoto dheer u eegayaa cagaarshowga, isaga oo diiradda saaraya noocyada, sababaha, calaamadaha, ogaanshaha, daaweynta, iyo ka hortagga.
Table of Contents
Noocyada Cagaarshowga
Cagarshowga waxaa loo kala saari karaa dhowr nooc, ugu horrayn waxaa loo kala saaraa sababaha:
Cagaarshowga fayraska: Kani waa nooca ugu badan, oo ay keenaan fayrasyo kala duwan.
Noocyada asaasiga ah waxaa ka mid ah:
- Cagarshowga A (HAV): Caadi ahaan wuxuu ku fida cuntada iyo biyaha wasakhaysan, HAV waxay sababtaa caabuq ba’an oo caadi ahaan iskii isku xaliya.
- Cagarshowga B (HBV): Waxa lagu kala qaadaa kuna faafaan dheecaannada jidhka, sida dhiigga iyo shahwada, HBV waxa ay keeni kartaa cudurro degdeg ah iyo kuwo joogto ah labadaba.
- Cagarshowga C (HCV): Inta badan waxa uu ku faafaa dhiiga ilaa dhiiga, HCV waxa ay inta badan keentaa xanuunada beerka ee joogtada ah waana sababta ugu wayn ee beerka loo badalo.
- Cagarshowga D (HDV): Kaliya wuxuu ku dhacaa kuwa qaba HBV, taasoo ka dhigaysa caabuq sare oo leh natiijooyin aad u daran.
- Cagarshowga E (HEV): Si la mid ah HAV, waxa uu ku faafaa cuntada iyo biyaha wasakhaysan laakiin waxa uu ku badan yahay waddamada soo koraya.
- Cagarshowga Alcoholic: oo ay sababto cabbitaanka alkohol-ka ee xad dhaafka ah, waxa ay keeni kartaa liver cirrhosis iyo beerka oo shaqayn waayo hadii cabitaanka uu sii socdo.
- Cagarshowga Autoimmune: Waa xaalad naadir ah oo habka difaaca jirku uu weeraro unugyada beerka, taasoo keenta caabuq iyo dhaawac.
- Non-alcoholic Steatohepatitis (NASH): Waxay ka dhalataa marka ay baruurta beerka ku ururto, oo inta badan ku xidhan buurnida iyo dheefshiid kiimikaadka oo ciladoobo, taasoo keenta caabuq beerka iyo dhaawaca.
Sababaha iyo Waxyaabaha Khatarta ah keenaayo
Sababaha cagarshowgu way kala duwan yihiin iyadoo ku xiran nooca:
- Cagarshowga fayraska: Waxaa keena fayraska cagaarshow (A, B, C, D, E), inta badan waxaa lagu kala qaadaa cunista cuntada iyo biyaha wasakhaysan, galmada aan badbaadada lahayn, iyo wadaagista irbadaha.
- Cagarshowga Alcoholic: Taas oo ka dhalata cabbitaanka khamriga ee muddada dheer.
- Cagarshowga-Autoimmune: Waxaa keena jawaab celin difaac oo aan caadi ahayn.
- NASH: Waxay ku xidhan tahay cayilka, macaanka, kolestaroolka sare, iyo caadooyinka cuntada oo liita.
Waxyaalaha khatarta ah waxaa ka mid ah galmada aan la ilaalin, wadaaga irbado, u safrida meelaha nadaafadda xun ay ka jirto, isticmaalka khamriga ee xad dhaafka ah, buurnaanta, iyo cudurrada kale ee beerka.
Sii Daalaco: Youtubekeyga
Astaamaha
Cagarshowgu waxa uu soo bandhigi karaa calaamado kala duwan, laga bilaabo mid fudud ilaa mid daran.
Calaamadaha caanka ah waxaa ka mid ah:
- Daal
- cagarshow (jaalle maqaarka iyo indhaha)
- Calool xanuun iyo barar
- Lalabbo iyo matag
- Kaadi madow
- Saxaro cirro leh (saxaro midab barax ah leh)
- Cunto xumo
- Miisaan yari aan la macnayn karin
Xaaladaha daba dheeraada, astaamuhu waxay noqon karaan kuwo khafiif ah ama aan muuqan ilaa dhaawac weyn oo beerka ahi uu dhaco.
Ogaanshaha
Ogaanshaha cagarshowgu caadi ahaan waxay ku lug leedahay dhowr tillaabo:
- Taariikhda Caafimaadka iyo Imtixaanka Jirka (Medical History and Physical Exam): Qiimaynta hore waxa ka mid ah ka hadalka calaamadaha, arrimaha khatarta ah, iyo taariikh kasta oo keeni karto fayraska cagaarshow.
- Tijaabada Dhiiga: Si loo ogaado fayraska cagaarshowga, heerarka enzyme beerka, iyo unugyada difaaca jirka ee tilmaamaya caabuqa.
- Tijaabooyinka Sawirka: Ultrasound, CT scans, iyo MRI si loo qiimeeyo dhaawaca beerka.
- Biopsy Beerka: Waxa ka mid ah qaadashada muunad yar oo unug beerka ah si loo baadho bararka iyo dhaawaca, oo inta badan loo isticmaalo in lagu xaqiijiyo cagaarshowga joogtada ah.
Sii Daalaco: Facebook pagekeyga
Daawaynta
Daaweynta cagaarshowgu waxay ku xiran tahay nooca iyo darnaanta:
- Cagaarshowga A: Caadiyan iskii ayuu isku xalliyaa; daawaynta waxay diiradda saartaa nasinta calaamadaha, sida nasashada iyo fuuq celinta.
- Cagaarshowga B: Kiisaska cusub oo degdega ah waxaa laga yaabaa inaysan u baahnayn daaweyn gaar ah, halka xaaladaha daba dheeraada laga yaabo inay u baahdaan daawooyinka fayraska ka hortagga si looga hortago dhaawaca beerka.
- Cagaarshowga C: Waxaa lagu daaweeyaa dawooyinka ka hortagga fayraska, iyadoo ujeedadu tahay in fayraska laga sifeeyo jirka.
- Cagaarshowga D: Daawadu waxay diiradda saartaa maaraynta caabuqa HBV, maadaama aanay jirin daawayn gaar ah oo HDV ah.
- Cagaarshowga E: Inta badan way is xakamayaan, laakiin xaaladaha daran, gaar ahaan haweenka uurka leh, waxay u baahan karaan isbitaal.
- Cagaarshowga Alcoholic: Wuxuu u baahan yahay in laga fogaado khamriga, xaaladaha daranna waxay u baahan karaan corticosteroids ama daawooyin kale.
- Cagaarshowga-Autoimmune: Waxaa lagu daaweeyaa dawooyinka difaaca jirka si loo yareeyo dhaqdhaqaaqa difaaca jirka.
- NASH: Waxay diiradda saartaa isbeddelada qaab nololeedka, sida miisaanka oo yaraada, cuntada, iyo jimicsiga, si loo yareeyo baruurta beerka iyo bararka.
Ka hortagga
Ka hortagga cagaarshowgu waxay ku lug leedahay dhowr xeelado:
- Tallaalka: Tallaal waxtar leh ayaa loo heli karaa cagaarshow A iyo B.
- Dhaqannada badbaadada leh: Iska ilaali wadaagista cirbadaha, samee galmo aamin ah, oo hubi cunto iyo biyo ammaan ah markaad safraysid.
- Hab nololeed Caafimaad Qab: Yaree cabitaanka khamriga, ilaali miisaanka caafimaadka qaba, oo maareyso xaaladaha sida sonkorowga iyo kolestaroolka sare.
Gabagabo
Cagaarshowga waa xaalad adag oo leh qaabab iyo sababo kala duwan.
Fahamka farqiga u dhexeeya noocyada cagaarshowga, garashada calaamadaha, iyo raadinta daryeel caafimaad oo habboon ayaa muhiim u ah maaraynta cudurka si wax ku ool ah.
Tallaabooyinka ka hortagga, sida tallaalka iyo wax ka beddelka qaab nololeedka, ayaa door muhiim ah ka ciyaara yareynta khatarta cagaarshowga.
Markay xogogaal u noqdaan oo firfircoonaadaan, shakhsiyaadku waxay ilaalin karaan caafimaadka beerkooda iyo fayoobida guud.
Sii Daalaco: Beerka: Qaabka (Anatomy) Iyo Shaqada (Physiology)
Pingback: 6 Fitamiin Oo Kaa Caawin Karo Dhererka Iyo Dhalaalka Timahaaga